Προσωπικότητα, σχολείο και οικογένεια:
Ο ρόλος τους στην υποκειμενική αίσθηση ευεξίας των εφήβων
Πρόσφατη έρευνα στη χώρα μας, σε 714 εφήβους μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου και τους γονείς τους έδειξε ότι η υποκειμενική αίσθηση ευεξίας των εφήβων σχετίζεται με προσωπικές, σχολικές και οικογενειακές πτυχές της ζωής τους
[addthis tool=”addthis_inline_share_toolbox_6e77″]
Οι περισσότερες προσεγγίσεις και ερευνητικές προσπάθειες ανίχνευσης των παραμέτρων που επηρεάζουν την αίσθηση ευεξίας έχουν επικεντρωθεί στους ενήλικες, αναδεικνύοντας και μελετώντας, εκτός από την προσωπικότητα των ατόμων, κυρίως δημογραφικούς παράγοντες όπως η ηλικία και το φύλο. Σε σχέση με τους εφήβους, τα διαθέσιμα στοιχεία υποδεικνύουν ότι οι έφηβοι, όπως και οι ενήλικες, τείνουν να έχουν μάλλον θετικά παρά αρνητικά συναισθήματα σχετικά με τη ζωή τους. Επιπλέον, η ηλικία και το φύλο δε φαίνεται να έχουν σημαντική σχέση με τα επίπεδα υποκειμενικής αίσθησης ευεξίας και δεν έχουν αναφερθεί σημαντικές διαφορές. Εντούτοις, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ο ρόλος των πολιτισμικών διαφορών, δεδομένου ότι πολλές μελέτες υποδεικνύουν τον μεσολαβητικό ρόλο του πολιτισμού στα επίπεδα της υποκειμενικής αίσθησης ευεξίας των ατόμων.
Τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας αποτελούν μια κοινή μεταβλητή σε πολλές μελέτες για την υποκειμενική αίσθηση ευεξίας. Τα ευρήματα υποδηλώνουν μια σημαντική σχέση μεταξύ των περισσότερων μεταβλητών της προσωπικότητας και της ικανοποίησης των εφήβων από τη ζωή. Οι πρόσφατες έρευνες στον τομέα της υποκειμενικής αίσθησης ευεξίας έχουν επικεντρωθεί όλο και περισσότερο στα σχολεία, τις οικογένειες και τις κοινότητες, ως προεξέχοντα περιβάλλοντα που θα μπορούσαν να έχουν κάποια επίδραση στην υποκειμενική αίσθηση ευεξίας των εφήβων. Η κατανόηση της υποκειμενικής αίσθησης ευεξίας στην εφηβεία είναι σημαντική για την ανάπτυξη κατάλληλων και αποτελεσματικών παρεμβάσεων. Η μελέτη αυτή ήταν σε μεγάλο βαθμό διερευνητική, σε μια προσπάθεια εμπλουτισμού μιας περιορισμένης βάσης ερευνητικών δεδομένων σχετικά με την υποκειμενική αίσθηση ευεξίας των εφήβων και ως μια ώθηση για έρευνα σε βάθος του συγκεκριμένου πεδίου.
Περίληψη της έρευνας που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Journal of Adolescence βρίσκεται στο: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S014019711830085X
Η μελέτη ήταν σε μεγάλο βαθμό διερευνητική ως προς την κατανόηση της σχέσης των μέχρι τώρα δεδομένων αναφορικά με τους εφήβους, με σκοπό να αποτελέσει ένα σημείο εκκίνησης για την πρακτική εφαρμογή των ευρημάτων για την υποκειμενική αίσθηση ευεξίας σε εκπαιδευτικά περιβάλλοντα. Βασίστηκε στην εξέταση των πιο σημαντικών τομέων στη ζωή ενός εφήβου, μέσα από μια πολυεπίπεδη προοπτική που συνδέει παράγοντες από το μικρο- (ατομικό), το μεσο- (οικογενειακό) και μακρο- (σχολικό) επίπεδο. Κάθε επίπεδο περιλάμβανε ειδικά χαρακτηριστικά, όπως δημογραφικά στοιχεία (φύλο, ηλικία / τάξη), οικογένεια (οικογενειακές σχέσεις και υποκειμενική αίσθηση ευεξίας των γονέων) και σχολείο (σχέσεις με εκπαιδευτικούς και συμμαθητές και σχολική επίδοση).
Οι έφηβοι συμμετέχοντες (302 αγόρια και 412 κορίτσια), που προέρχονταν από Γυμνάσια και Λύκεια από την ευρύτερη περιοχή της Αττικής απάντησαν σε ερωτηματολόγια ή κλίμακες σχετικά με (α) την υποκειμενική αίσθηση ευεξίας, (β) το σχολείο ως «Κοινότητα που Νοιάζεται και Φροντίζει», (γ) το μαθησιακό κλίμα (δ) παραμέτρους της προσωπικότητας και (ε) οικογενειακές σχέσεις. Στην έρευνα συμμετείχαν επίσης και οι δύο γονείς των εφήβων, οι οποίοι απάντησαν σε κλίμακες σχετικά με (α) την ικανοποίηση από τη ζωή, (β) τη συναισθηματική ευεξία και (γ) τις οικογενειακές σχέσεις. Τα σχολεία στα οποία φοιτούσαν οι έφηβοι επιλέχθηκαν τυχαία και η συμμετοχή τους ήταν εθελοντική.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι συγκεκριμένοι παράγοντες της προσωπικότητας, της οικογένειας και του σχολείου μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως παράγοντες πρόβλεψης της υποκειμενικής ευημερίας και ότι η υποκειμενική αίσθηση ευεξίας μπορεί να ενισχυθεί στους εφήβους κυρίως μέσα από περιβάλλοντα φροντίδας, τόσο στην οικογένεια όσο και στο σχολείο. Αυτές οι διαπιστώσεις είναι σημαντικές, αφού όχι μόνο παρέχουν μια εικόνα για την υποκειμενική αίσθηση ευεξίας των εφήβων, αλλά έχουν επίσης προεκτάσεις και για την καλύτερη πρακτική των σχολικών ψυχολόγων.
Πλήρη στοιχεία δημοσίευσης:
Lampropoulou, A. (2018). Personality, school and family: What is their role in adolescents’ subjective well-being. Journal of Adolescence, 18, 12-21.