2Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ – 14.03.2022

Εισηγήσεις

1η Εισήγηση

Μαθαίνοντας από την εμπειρία σε συνθήκες πρωτόγνωρα απειλητικές

Ενώ γνωρίσαμε τις αρνητικές επιπτώσεις της πανδημίας και των αναγκαίων περιοριστικών μέτρων που τη συνόδευσαν, είναι δύσκολο να προβλέψουμε τις μακροχρόνιες συνέπειες αυτής της αναπάντεχης λαίλαπας στην ψυχική μας υγεία και ιδιαιτέρως τις απαραίτητες μεταλλάξεις του ψυχισμού και τις αναπροσαρμογές στην ανθεκτικότητά μας για τη διατήρηση της λειτουργικότητάς μας.

Οι πρωτόγνωρα απειλητικές συνθήκες με τους πολλαπλούς φόβους που διασαλεύουν την κεκτημένη εσωτερική ασφάλεια, βάζουν σε δοκιμασίες διαρκείας τις ψυχικές και σωματικές μας αντοχές, τις σχέσεις μας, την ικανότητα και την επιθυμία μας για μάθηση. Η πανδημία έχει γίνει ‘διαρκείας’ και οι ματαιώσεις που συσσωρεύτηκαν αντλούν από τα αποθέματα ανθεκτικότητας.

Η σχολική τηλε-εργασία επέβαλε στον κάθε μαθητή μια μοναχική πορεία, που αντιστρατεύεται την ίδια την έννοια του σχολείου. Η αινιγματική παρουσία της ‘άπιαστης’ δασκάλας, η υποχρεωτική απουσία της συνύπαρξης με τα άλλα παιδιά στην τάξη και στην αυλή του σχολείου, ανατρέπει τη γνώριμη πορεία των πραγμάτων.

Δυσνόητη η περιοριστική συνθήκη για τα παιδιά και δυσερμήνευτη για τους μεγάλους. Γονείς και δάσκαλοι δυσκολεύονται να βάλουν σε λόγια συναισθήματα που εγκλωβίζουν και τους ίδιους. Πώς να βρουν τρόπους νοηματοδότησης μίας ανοίκειας εμπειρίας; Πώς να μιλήσουν στα παιδιά απλά και καθαρά με ενσυναισθητική τρυφερότητα για τις υποχρεωτικές στερήσεις; Πώς να δώσουν χώρο στο φόβο και να αντέξουν το δικαίωμα του παιδιού να εκφραστεί ο φόβος;

Ο εγκλωβισμός σε πολλαπλές ματαιώσεις και ανατροπές των προσδοκιών ομαλοποίησης της κατάστασης, παρασύρει σε δίνες αναποτελεσματικών αμυντικών μηχανισμών. Η ικανότητα μας να σκεφτόμαστε σε αντίξοες συνθήκες χρειάζεται διαρκή ανατροφοδότηση.

2η Εισήγηση

Διαδοχικές Κρίσεις στην Ελληνική Οικογένεια: Παράγοντες Κίνδυνου και Ανθεκτικότητα

Οι οικογένειες ως ενδιάμεσο σύστημα μεταξύ του ατόμου και της κοινότητας απορροφά κραδασμούς κατά την περίοδο «κρίσεων». Οι οικογενειακές σχέσεις κάτω από συνεχείς κρίσεις τροποποιούνται σε επίπεδο επικοινωνίας, συμπεριφορών, έκφρασης συναισθημάτων και πεποιθήσεων. Μεταβλητές ή χαρακτηριστικά του οικογενειακού συστήματος που παίζουν σημαντικό ρόλο στον οικογενειακό αστερισμό και που επηρεάζονται είναι: Η δομή της οικογένειας, ο κύκλος ζωής, κοινωνικοοικονομική κατάσταση, η κατάσταση υγείας των μελών της, οι προηγηθείσες εμπειρίες κ.α. Παράλληλα, διαμορφώνονται με διαφορετικό τρόπο συνθήκες ανατροφής, διαπαιδαγώγησης και καθημερινής δραστηριότητας κυρίως σε οικογένειες με μικρά παιδιά που είναι πιο ευάλωτες. Σε οικογένειες με εφήβους και νέους όπου τα πράγματα «δυσκολεύουν περισσότερο». Αφενός μεν, γιατί η αντίληψη του κινδύνου σε αυτές τις ηλικιακές ομάδες είναι διαφορετική από ότι στους ενήλικες και αφ’ ετέρου γιατί η ποθητή ελευθερία για αυτοδιαχείριση « εξαϋλώνεται».

3η Εισήγηση

Η Σχολική Κοινότητα εκπέμπει SOS: ανάγκη για νέες Συνδέσεις και ουσιαστικότερες Σχέσεις

Η πανδημία, λειτουργώντας ως μεγεθυντικός φακός, αναδεικνύει δυνάμεις και αδυναμίες στην ήδη επιβαρυμένη ψυχοκοινωνική-πολιτισμική πραγματικότητα της σχολικής κοινότητας. Καθοριστικός κρίκος σε αυτήν την κοινότητα, ο Εκπαιδευτικός, καλείται να ανταποκριθεί – και ως πρόσωπο και ως ομάδα – σε αυξημένες απαιτήσεις ως προς το έργο του, μέσα σε ένα πλαίσιο μειωμένης ωστόσο υποστήριξης και συνάμα αυξημένης απειλής μέσα από πολλαπλούς παράγοντες. Εγείρονται συναισθήματα ανασφάλειας, βάρους, αδυναμίας και μοναξιάς. Αντίστοιχα επιβαρύνονται και οι άλλοι ρόλοι μέσα στην κοινότητα, όπως των συνεργαζόμενων στελεχών ψυχικής υγείας, γονιών κ.α.

Προκειμένου να κατανοήσουμε τις δυσκολίες σε επίπεδο συστήματος σχολικής κοινότητας και να αναπτύξουμε προσεγγίσεις αντιμετώπισης κυρίως του κατακερματισμού που υφίσταται, καλούμαστε να ξαναδούμε από μια νέα οπτική την συγκρότηση του, εστιάζοντας: α) στην ενίσχυση των συνδέσεων ανάμεσα στα διαφορετικά υποσυστήματα (δάσκαλοι, μαθητές γονείς, άλλοι επαγγελματίες) αλλά και των δικτύων αλληλοϋποστήριξης μέσα στην ευρύτερη κοινότητα, β) στην καλλιέργεια των σχέσεων ανάμεσα στα μέλη της κοινότητας και των ομάδων της, που αξιοποιούν «ολόκληρο τον άνθρωπο», γ) σε νέα νοηματοδότηση του έργου που ενεργοποιεί τη μάθηση και δ) στη διαμόρφωση πλαισίων για επεξεργασία της καθημερινής εμπειρίας, αξιοποίηση των συναισθημάτων που εγείρονται και αναζήτηση νέων προσεγγίσεων, δεξιοτήτων και πρακτικών, ως απαντήσεις στις αναδυόμενες προκλήσεις.

Εισηγητές – Σύντομα Βιογραφικά

Έφη Λάγιου-Λιγνού

Η κ. Έφη Λάγιου – Λιγνού είναι ψυχοθεραπεύτρια παιδιών, εφήβων και επόπτρια κλινικού έργου με εξειδίκευση στην πρώιμη θεραπευτική παρέμβαση. Επίσης, είναι Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας Παιδιού & Εφήβου, μέλος της Βρετανικής Ένωσης Παιδοψυχοθεραπευτών (ACP) και της Εταιρείας Ψυχοθεραπευτών Tavistock. Εργάστηκε επί 14 χρόνια στην Κλινική Tavistock του Λονδίνου, όπου και εκπαιδεύτηκε στην ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία παιδιών και εφήβων. Έχει πολύχρονο διδακτικό, εποπτικό, ερευνητικό και οργανωτικό έργο στην Πανεπιστημιακή Παιδοψυχιατρική Κλινική, Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία» (1991-2018), καθώς και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Διετέλεσε εντεταλμένη διδάσκουσα σε μεταπτυχιακά προγράμματα του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών έως τη συνταξιοδότηση της. Είναι επιστημονική συνεργάτις της Κλινικής Tavistock σε πανευρωπαϊκά εκπαιδευτικά προγράμματα ψυχικής υγείας βρεφών και πρώιμης θεραπευτικής παρέμβασης.

Έχει ενεργή δράση στον ευρωπαϊκό χώρο στον τομέα της ψυχαναλυτικής ψυχοθεραπείας και της ψυχαναλυτικής παρατήρησης βρέφους με δημοσιεύσεις, ομιλίες και οργάνωση ψυχαναλυτικών εργαστηρίων και συνεδρίων. Έχει διατελέσει εντεταλμένη εμπειρογνώμων της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας σε θέματα Ψυχ. Υγείας. Επιμελήθηκε με μια ομάδα συνεργατών την πρώτη έκδοση βιβλίου ψυχαναλυτικής παρατήρησης βρέφους στα ελληνικά (2011), Ε. Λάγιου-Λιγνού κ.ά. (επιμ), Παρατηρώντας το βρέφος: Η μέθοδος της ψυχαναλυτικής παρατήρησης βρέφους, Αθήνα, Εκδόσεις Καστανιώτη. Το τελευταίο της βιβλίο ‘Ψυχαναλυτικές παρεμβάσεις με μικρά παιδιά, στην οικογένεια και στην τάξη’, που συνέγραψε με δύο συνεργάτιδες της, εκδόθηκε από τις εκδόσεις Αρμός το 2019.

Δημήτρης Μαγριπλής

Ο κ. Δημήτρης Μαγριπλής είναι Ψυχίατρος Παιδιών και Εφήβων, Διευθυντής ΕΣΥ και Συστημικός Ψυχοθεραπευτής, Εκπαιδευτής και Επόπτης. Από το 1997 μέχρι και σήμερα έχει προσφέρει τις υπηρεσίες του και εξακολουθεί να εργάζεται σε δημόσιες κοινοτικές υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας (Διαδημοτικό Κέντρο Πρόληψης Γλυφάδας- Ελληνικού- Αργυρούπολης- Αλίμου, Κέντρο Παιδικής Ψυχικής Υγείας Αθηνών, Κέντρο Ψυχικής Υγείας Περιστερίου, Κέντρο Ψυχικής Υγείας Χαλανδρίου Αγίας Παρασκευής) όπου εκτός της κλινικής άσκησης έργου λειτούργησε, οργάνωσε, επόπτευσε και εκπαίδευσε στελέχη, στα Ιατρεία Οικογένειας Παιδιού και Εφήβου.

Διετέλεσε Γενικός Γραμματέας της ΕΘΟΣ (όπου και είναι και μέλος του ΔΣ στο παρόντα χρόνο) καθώς και Αντιπρόεδρος και Γενικός Γραμματέας της ΕΕΣΣΚΕΨΟ, όπως και Γενικός Γραμματέας της ΠΨΕ- ΕΝΩΨΥΠΕ.

Επίσης, έχει διατελέσει Υποδιοικητής της 1ης Υγειονομικής Περιφέρειας με επιπλέον αρμοδιότητα στον σχεδιασμό και την εποπτεία λειτουργίας δημόσιων δομών και υπηρεσιών ψυχικής υγείας της περιοχής ευθύνης της περιφέρειας, καθώς και δημιουργία ΔΙΚΤΥΟΥ ψυχολογικής υποστήριξης των πυρόπληκτων πληθυσμών. Συμμετείχε στον συντονισμό τριών Υπουργείων (του ΥΥΚΑ, του Υπουργείου Εργασίας, Υπουργείου Δικαιοσύνης) για θέματα ψυχοκοινωνικής φροντίδας ανηλίκων νοσηλευομένων σε Παιδιατρικά Νοσοκομεία κατόπιν εισαγγελικής εντολής.

Υπήρξε Μέλος της Επιτροπής Ψυχικής Υγείας του ΚΕΣΥ και έχοντας ως βάση την Συστημική επιστημολογία και πρακτική, συμμετείχε σε ομάδες εργασίας και νομοπαρασκευαστικές επιτροπές, συντελώντας στη διαμόρφωση πολιτικών για την Ψυχική Υγεία.

Ως Δημοτικός Σύμβουλος στον Δήμο Χαλανδρίου είχε την αρμοδιότητα για θέματα ψυχικής υγείας. Παράλληλα υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Κοινωνικού Ιατρείου Χαλανδρίου όπου συμμετείχε στην ομάδα ψυχολογικής υποστήριξης της τοπικής κοινωνίας.

Έχει πλούσιο εκπαιδευτικό έργο με πολυετή προσφορά κυρίως στην ΜΟΘ του ΨΝΑ (Μονάδα Οικογενειακής Θεραπείας) καθώς και σε σεμινάρια και προγράμματα εκπαιδευτικού χαρακτήρα της ΕΕΣΣΚΕΨΟ.

Έχει αρθρογραφήσει για την νομικής μετάβαση στις διαταραχές ταυτότητας φύλου παιδιών και εφήβων (εφημ.) καθώς και για την θεραπεία οικογένειας μεταναστών και προσφύγων (ηλεκτρονικό περιοδικό ΕΕΣΣΚΕΨΟ).

ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΑ

Από τον Ιανουάριο του 2020 υπηρετεί με απόσπαση στο ΚΨΥ Χαλανδρίου με τον βαθμό Διευθυντή ΕΣΥ, έχοντας τα ακόλουθα καθήκοντα και δράσεις:

• Επιστημονικά υπεύθυνος της παιδοψυχιατρικής ομάδας στο ΚΨΥ.
• Κατά την άσκηση του κλινικού έργου: α) διαγνωστικές και θεραπευτικές συνεδρίες παιδιών και εφήβων, β) αξιολόγηση και θεραπευτικές παρεμβάσεις σε οικογένειες, γ) διεκπεραίωση εισαγγελικών εντολών για παιδοψυχιατρική εκτίμηση.
• Συντονισμός δράσεων με φορείς και υπηρεσίες ψυχικής υγείας των Δήμων και Κοινοτήτων του τομέα ευθύνης του ΚΨΥ.
• Εποπτεία περιστατικών και εκπαίδευση στα μέλη της διεπιστημονικής παιδοψυχιατρικής ομάδας.
• Σύνταξη εκθέσεων και γνωματεύσεων σε συναρμόδιους φορείς (πχ ΚΕΣΥ, Δικαστικές και Εισαγγελικές Αρχές, άλλους φορείς ψυχικής υγείας).
• Διαρκής συνεργασία με το τμήμα ενηλίκων του ΚΨΥ.

Μίνα Τοδούλου-Πολέμη

Η κ. Μίνα Πολέμη-Τοδούλου, PhD, CGP, ECP, είναι Ψυχολόγος (Bryn Mawr και Columbia University), Ψυχοθεραπεύτρια Ομάδας και Οικογένειας, Σύμβουλος Οργανισμών. Συνεργάτης του Αθηναϊκού Κέντρου Μελέτης του Ανθρώπου (ΑΚΜΑ) από το 1974, συμμετέχει στην Συμβουλευτική Επιστημονική Ομάδα, Υπεύθυνη εκπαίδευσης και πρακτικής στη Διεργασία Ομάδας και στη Συστημική Προσέγγιση, με εφαρμογές στη Θεραπεία, Εκπαίδευση, Εποπτεία και Πρόληψη.

Αξιοποιεί τη Συστημική-Διαλεκτική Πολυεπίπεδη επιστημολογία που αναπτύσσεται στο ΑΚΜΑ. Έχει διδάξει σε ανώτατα ιδρύματα και επιμορφωτικά προγράμματα (Σχολή Κοινωνικών Λειτουργών, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, μεταπτυχιακά «Αντιμετώπιση Πόνου» Πανεπ. Ιωαννίνων, «Ανθρώπινα συστήματα» Πανεπ. Κρήτης, Ιατρική Ακαδημία της Σόφιας, Μετεκπαίδευση Δασκάλων Πανεπ. Αθηνών, «ΜΕΛΙΝΑ», American Group Psychotherapy Association, κ.α.).

Η ενασχόλησή της με την σχολική κοινότητα είναι διαχρονική: διερευνώντας την σχέση της ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης και συνεργασίας των παιδιών με το προσχολικό/σχολικό και οικογενειακό περιβάλλον(1980 BMC, 1990 ΙΥΠ), διαμορφώνοντας σε δήμους προγράμματα πολιτιστικής εμψύχωσης και μελέτης του πολιτιστικού προφίλ (ΓΓΝΓ 1989-1994), ή αναβίωσης ομαδικών παιχνιδιών (ΥΠΕΘ 2000), απαντώντας σε ανάγκες της σχολικής κοινότητας με Πολυεπίπεδες Συστημικές παρεμβάσεις που εστιάζουν στις σχέσεις και στο συνολικό κλίμα (ΑΚΜΑ). Συμμετείχε στο σχεδιασμό και υλοποίηση του προγράμματος ΟΚΑΝΑ-ΑΚΜΑ (1995-98) για την προαγωγή υγείας σε 6 δήμους, δουλεύοντας με στελέχη παιδείας, υγείας και γονείς. Από το 1990 ασχολείται με την «Διεπαγγελματική Συμβουλευτική» Κέντρων Ψυχικής Υγείας, Παιδείας και Πρόληψης. Συμμετείχε, ως Επιστημονικά Υπεύθυνη των Σχέσεων στα Σχολεία, στο σχεδιασμό και υλοποίηση του Μείζονος Προγράμματος Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών του ΥΠΕΘ (2011), που στόχευσε στην διαμόρφωση του μαθήματος με τρόπο που ενεργοποιεί τις σχέσεις στη τάξη, τη μάθηση και την συνεργασία μεταξύ εκπαιδευτικών. Με το ίδιο σκεπτικό υλοποιεί το πρόγραμμα «Γέφυρες Μάθησης» (ΑΚΜΑ – Ελληνική Ένωση Εκπαίδευσης Ενηλίκων) που απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων.

Έχει συμβάλει στην ανάπτυξη του δικτύου της συστημικής επιστημονικής κοινότητας συμμετέχοντας στην ίδρυση ή/και στα διοικητικά συμβούλια εταιρειών: Ελληνική Εταιρεία Συστημικής Θεραπείας (Πρόεδρος 2004-2010), , Ελληνική Εταιρεία Εκπαίδευσης Ενηλίκων, Certified Group Psychotherapists Foundation, Ευρωπαϊκή Εταιρεία Θεραπείας Οικογένειας (Γραμματέας και Αντιπρόεδρος του Επιμελητηρίου Εθνικών Εταιρειών 2004-2013), Ελληνική Ομοσπονδία Συστημικών Θεραπευτών (ΕΘΟΣ -Πρόεδρος 2011-2018).

Πρόγραμμα Επιστημονικής Συνάντησης

18:00-18:05 Καλωσόρισμα
Γιώτα Δημητροπούλου & Φαίη Αντωνίου, Κλάδος Σχολικής Ψυχολογίας, ΕΛΨΕ

18:05-18:15 Σύντομος Χαιρετισμός εκ μέρους της ΕΛΨΕ
Διαμάντω Φιλιππάτου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Ψυχολογίας, ΕΚΠΑ, Μέλος του ΔΣ της ΕΛΨΕ

18:15-18:45 Μαθαίνοντας από την εμπειρία σε συνθήκες πρωτόγνωρα απειλητικές
Έφη Λάγιου-Λιγνού, Ψυχοθεραπεύτρια παιδιών και εφήβων, BSc, DipSW, ACSW, MPsychPsych

18:45-18:55 Συζήτηση

18:55-19:25 Διαδοχικές Κρίσεις στην Ελληνική Οικογένεια: Παράγοντες Κίνδυνου και Ανθεκτικότητα 
Δημήτρης Μαγριπλής, Ψυχίατρος παιδιών και εφήβων, Διευθυντής Ε.Σ.Υ. ΚΨΥ Χαλανδρίου

19:25-19:35 Συζήτηση

19:35-19:45 Διάλειμμα

19:45-20:05 Η Σχολική Κοινότητα εκπέμπει SOS: ανάγκη για νέες Συνδέσεις και ουσιαστικότερες Σχέσεις
Μίνα Τοδούλου-Πολέμη, Ph.D., C.G.P., E.C.P. Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπεύτρια Ομάδας και Οικογένειας, Σύμβουλος Οργανισμών. Αθηναϊκό Κέντρο Μελέτης του Ανθρώπου.

20:05-20:25 Συζήτηση

20:25-20:30 Κλείσιμο 2ης Επιστημονικής Συνάντησης