Μετάφραση και ψυχομετρική αξιολόγηση της Ελληνικής εκδοχής της
Κλίμακας Ντροπής και Ενοχής για την Εικόνα του Σώματος

Τα ευρήματα της έρευνας υποδεικνύουν ότι η ελληνική εκδοχή της Κλίμακας Ενοχής και Ντροπής για την Εικόνα Σώματος (BIGSS) έχει καλή αξιοπιστία εσωτερικής συνέπειας και εγκυρότητα εννοιολογικής κατασκευής και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για κλινικούς και ερευνητικούς σκοπούς στον ελληνικό πληθυσμό

Η εικόνα του σώματος είναι η νοητική αναπαράσταση της σωματικής ταυτότητας, η υποκειμενική «εικόνα» που έχουν οι άνθρωποι για το σώμα τους, ανεξάρτητα από το πώς αυτό φαίνεται πραγματικά. Είναι μια πολυδιάστατη έννοια που αντικατοπτρίζει όχι μόνο το πώς σκέφτονται, αισθάνονται και συμπεριφέρονται τα άτομα σε σχέση με τη σωματική τους εμφάνιση αλλά και σε σχέση με τη λειτουργικότητα του σώματός τους. Αυτές οι αντιλήψεις, οι σκέψεις, τα συναισθήματα και οι συμπεριφορές μπορεί να έχουν θετική ή αρνητική κατεύθυνση και επηρεάζουν πολλές πτυχές της ψυχοκοινωνικής ευημερίας και της ποιότητας ζωής των ατόμων.

Οι άνθρωποι διαφέρουν στις αντιλήψεις τους για το σώμα τους. Τα τελευταία χρόνια, πολλοί ερευνητές ανησυχούν όλο και περισσότερο για τα υψηλά επίπεδα σωματικής δυσαρέσκειας που παρατηρούνται σε διάφορα άτομα. Η ντροπή και η ενοχή για την εικόνα του σώματος συνδέονται σε μεγάλο βαθμό με τη σωματική δυσαρέσκεια. Επιπλέον, αρκετοί κοινωνικοδημογραφικοί (π.χ. φύλο, ηλικία) και ψυχολογικοί παράγοντες (π.χ. χαρακτηριστικά προσωπικότητας) συσχετίζονται με αυτές.

Υπάρχουν μόνο λίγα ερωτηματολόγια για τη μέτρηση της ντροπής για το σώμα. Περαιτέρω, απ’ όσο γνωρίζουμε, δεν υπάρχουν ερωτηματολόγια που να αξιολογούν την ενοχή και την ντροπή για την εικόνα σώματος στην ελληνική γλώσσα. Ο στόχος της παρούσας μελέτης ήταν να μεταφράσει και να προσαρμόσει πολιτισμικά την Κλίμακα Ενοχής και Ντροπής για την Εικόνα Σώματος (Body Image Guilt and Shame Scale-BIGSS) στον ελληνικό πληθυσμό.

Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο Psychology: The Journal of the Hellenic Psychological Society:
https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/psychology/article/view/25900

Το BIGGS αποτελείται από 15 υποθετικά σενάρια που αξιολογούν τις πιθανές αντιδράσεις των ερωτώμενων σε αυτά. Ένα παράδειγμα σεναρίου είναι το εξής:

O/η σύντροφός σου σου ζητάει να χάσεις βάρος.
α) Θα αισθανόσουν ανάξιος/α και υποτιμημένος/η.
β) Θα αποφάσιζες να κάνεις κάτι για το βάρος σου.
γ) Θα έλεγες στο/η σύντροφό σου ότι θα πρέπει να σε αποδέχεται όπως είσαι.
δ) Θα έλεγες στο/η σύντροφό σου ότι ούτε αυτός/ή είναι τέλειος/α.

Το δείγμα της μελέτης αποτέλεσαν 2867 άτομα (N = 2867) και των δύο φύλων από τον ελληνικό γενικό πληθυσμό. Χορηγήθηκε σύνθετο ερωτηματολόγιο αποτελούμενο από ερωτήσεις για τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων, πληροφορίες για το βάρος και το ύψος (ώστε να υπολογιστεί ο Δείκτης Μάζας Σώματος), τη μεταφρασμένη Κλίμακα Ενοχής και Ντροπής για την Εικόνα Σώματος (BIGSS) και τις ελληνικές εκδοχές των ερωτηματολογίων Body Appreciation Scale, the Other as Shamer and the Experience of Shame Scale.

Η βέλτιστη επιλογή σύμφωνα με την διερευνητική παραγοντική ανάλυση ήταν αυτή με δύο υποκλίμακες (Body Image Guilt & Body Image Shame), παρόμοια με αυτή που βρέθηκε στην αρχική στάθμιση του ερωτηματολογίου. Αυτές οι δύο υποκλίμακες αντανακλούν την ενοχή και τη ντροπή για την εικόνα του σώματος. Προέκυψε μια ακόμη υποκλίμακα, η οποία αντιστοιχεί σε έλλειψη ενοχής και ντροπής για την εικόνα σώματος και οι προτάσεις της λειτουργούν ως συμπληρωματικές στα 15 σενάρια του BIGSS. Η τιμή α του Cronbach ήταν 0,90 για το Body Image Shame και 0,85 για τις υποκλίμακες Body Image Guilt. Υπήρξε σημαντική θετική συσχέτιση και των δύο υποκλιμάκων με τα ερωτηματολόγια Other as Shamer και Experience of Shame Scale  και αρνητική με το ερωτηματολόγιο Body Appreciation Scale. Καταγράφηκαν σημαντικές διαφορές στη βαθμολογία των υποκλιμάκων Body Image Guilt και Body Image Shame ανάλογα με το φύλο και το Δείκτη Μάζας Σώματος. Ακόμη, καταγράφηκαν σημαντικές διαφορές στη βαθμολογία στην υποκλίμακα Body Image Guilt ανάλογα με την ηλικία.

Τα ευρήματα της έρευνας υποδεικνύουν ότι η ελληνική εκδοχή της Κλίμακας Ενοχής και Ντροπής για την Εικόνα Σώματος (BIGSS) έχει καλή αξιοπιστία εσωτερικής συνέπειας και εγκυρότητα εννοιολογικής κατασκευής και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για κλινικούς και ερευνητικούς σκοπούς στον ελληνικό πληθυσμό.

Πλήρη στοιχεία δημοσίευσης:
Togas, C., & Alexias, G. (2022). Translation and psychometric evaluation of the Greek version of the Body Image Guilt and Shame Scale. Psychology: The Journal of the Hellenic Psychological Society, 27(1), 194–209.