Πώς μπορούμε να γνωρίζουμε εάν η ψυχοθεραπεία είναι αποτελεσματική; Μετάφραση και στάθμιση στην ελληνική γλώσσα του Outcome Questionnaire

Πώς μπορούμε να γνωρίζουμε εάν η ψυχοθεραπεία είναι αποτελεσματική; Μετάφραση και στάθμιση στην ελληνική γλώσσα του Outcome Questionnaire

Το Outcome Questionnaire (OQ-45.2), ή όπως μεταφράστηκε στα ελληνικά η Κλίμακα Μέτρησης Αποτελεσματικότητας 45.2 (ΚΛΙΜΑ-45.2), αξιολογεί έγκυρα και αξιόπιστα τα θεραπευτικά αποτελέσματα που προκύπτουν από την ψυχοθεραπεία, ενώ παράλληλα μπορεί να συμβάλει και στα αρχικά στάδια του θεραπευτικού σχεδιασμού.

Τις τελευταίες δεκαετίες, η χρήση εμπειρικά τεκμηριωμένων πρακτικών στον τομέα της ψυχικής υγείας έχει σημειώσει σημαντική ανάπτυξη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η εκτίμηση αποτελεσματικότητας των ψυχοθεραπευτικών μεθόδων, με ένα μεγάλο αριθμό ερευνητών αλλά και επαγγελματιών ψυχικής υγείας να εστιάζονται στην αξιολόγηση του θεραπευτικού αποτελέσματος.

Κατανοώντας την ανάγκη εφαρμογής τεκμηριωμένων ψυχοθεραπευτικών πρακτικών στην αξιολόγηση του θεραπευτικού αποτελέσματος, έμφαση έχει δοθεί στη χρήση μεθόδων που βασίζονται σε ερευνητικά πρωτόκολλα, αυστηρές κλινικές προδιαγραφές και διαγνωστικά κριτήρια ψυχολογικών διαταραχών. Μια εναλλακτική ερευνητική μέθοδος με τη χρήση δεδομένων από την κλινική πρακτική, αξιολογεί το θεραπευτικό αποτέλεσμα λαμβάνοντας υπόψη τις εκτιμήσεις των ίδιων των θεραπευόμενων καθώς και τις επιμέρους διαδικασίες που ακολουθούνται στη θεραπεία, παρέχοντας έτσι εξατομικευμένα στοιχεία εκτίμησης της τελικής έκβασης της ψυχοθεραπείας για κάθε θεραπευόμενο/η, ξεχωριστά.

Η εφαρμογή μιας τέτοιας μεθόδου αξιολόγησης πραγματοποιείται με τη χρήση σταθμισμένων ψυχομετρικών εργαλείων, όπως το Outcome Questionnaire (OQ-45.2), το οποίο έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως στο εξωτερικό, σε διάφορες γλώσσες, με υψηλούς δείκτες αξιοπιστίας και εγκυρότητας.

Το Outcome Questionnaire (OQ-45.2) προσαρμόστηκε στην Ελληνική Γλώσσα και σταθμίστηκε, ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί με Έλληνες θεραπευόμενους/ες.

Η μετάφρασή του στα ελληνικά, ως Κλίμακα Μέτρησης Αποτελεσματικότητας 45.2 (ΚΛΙΜΑ-45.2), ακολούθησε τις αυστηρές προδιαγραφές που διέπουν τη διαδικασία διαπολιτισμικής προσαρμογής ενός ψυχομετρικού εργαλείου, ενώ έλαβε επίσημη άδεια για χρήση, μετάφραση και προσαρμογή από την OQ Measures, LLC.

Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο Psychology: The Journal of the Hellenic Psychological Society:

View of Translation and validation of the Greek version of the Outcome Questionnaire-45.2

Το Outcome Questionnaire 45.2 είναι ένα σύντομο εργαλείο αυτοαναφοράς που αποτελείται από 45 προτάσεις, με συνολικό χρόνο συμπλήρωσης περίπου πέντε λεπτά. Αξιολογεί τη γενική ψυχική δυσφορία και τη λειτουργικότητα του ατόμου, καθώς και την πρόοδο του/της θεραπευόμενου/ης στην ψυχοθεραπεία. Οι 45 προτάσεις απαντώνται από τον/την θεραπευόμενο/η σε μια πεντάβαθμη κλίμακα από το 0 (ποτέ) έως το 4 (σχεδόν πάντα), ενώ αποτελέσματα εξάγονται τόσο για το συνολικό σκορ όσο και για τις τρεις υποκλίμακες του εργαλείου: “Υποκειμενική δυσφορία”, “Διαπροσωπικές σχέσεις” και “Απόδοση κοινωνικού ρόλου”.

Στην έρευνα στην Ελλάδα συμμετείχαν 385 εκπαιδευόμενοι ψυχοθεραπευτές (102 άντρες και 283 γυναίκες) ηλικίας 18 έως 65 χρόνων, προερχόμενοι από κέντρο εκπαίδευσης στη συστημική/οικογενειακή ψυχοθεραπεία στην Ελλάδα. Οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν την ΚΛΙΜΑ-45.2 και την ελληνική έκδοση της Κλίμακας Ποιότητας Ζωής (WHOQOL-BREF-GR), όπως και αριθμό ανώνυμων δημογραφικών στοιχείων. Μέσω της επιβεβαιωτικής ανάλυσης παραγόντων (CFA), διαφάνηκε ότι η ελληνική έκδοση της OQ-45.2 αποτελούνταν από τρεις παράγοντες, όπως και η αγγλική της έκδοση, με επαρκείς δείκτες προσαρμογής. Επιπλέον, το εργαλείο επιδεικνύει καλές ψυχομετρικές ιδιότητες με υψηλή αξιοπιστία εσωτερικής συνέπειας, αποδεκτή αξιοπιστία ελέγχου-επανελέγχου, καθώς και καλή συντρέχουσα εγκυρότητα.

Η προκαταρκτική αξιολόγηση των ψυχομετρικών ιδιοτήτων της ΚΛΙΜΑ-45.2 καταδεικνύει αποδεκτή αξιοπιστία και εγκυρότητα, ενώ μπορεί να χρησιμοποιηθεί και μελλοντικά σε μεγαλύτερα δείγματα στον ελληνικό πληθυσμό. Η ΚΛΙΜΑ-45.2 εστιάζεται στην αξιολόγηση του ψυχοθεραπευτικού αποτελέσματος. Παράλληλα, δύναται επίσης να αξιοποιηθεί κλινικά στη φάση του θεραπευτικού σχεδιασμού και να συμβάλει στη λήψη αποφάσεων, καθώς μπορεί να χορηγείται ως εργαλείο ανίχνευσης των αναγκών των θεραπευομένων στην αρχή της θεραπείας.

Η διαθεσιμότητα της ΚΛΙΜΑ-45.2 στην ελληνική γλώσσα αναμένεται να βελτιώσει τις πρακτικές κλινικής αξιολόγησης, να συμβάλει σε τεκμηριωμένες πρακτικές θεραπευτικού σχεδιασμού και να προάγει την κλινική έρευνα στην αξιολόγηση της θεραπευτικής διαδικασίας και της αποτελεσματικότητας της ψυχοθεραπείας στην Ελλάδα.

Πλήρη στοιχεία δημοσίευσης:

Katakis, L., Vogazianos, P., Parpottas, P., Anagnostou, M., Chryssicopoulou, M., Dragioti, E., & Tsitsas, G. (2025). Translation and validation of the Greek version of the Outcome Questionnaire-45.2. Psychology: The Journal of the Hellenic Psychological Society, 30(1), 141–155. https://doi.org/10.12681/psy_hps.39687